ZBIÓR ZASAD OPISÓW TRAS WYKORZYSTYWANYCH W NAWIGACYJNYCH RAJDACH SAMOCHODOWYCH

i kolarskich imprezach na orientację

Poniżej przedstawione zostały zasady opisów tras, które będą wykorzystane na jednym z etapów kat. TR podczas DMP w Białobrzegach.

1          UWAGI OGÓLNE

Podstawową zasadą opisywania trasy rajdu jest stworzenie itinerera umożliwiającego jednoznaczny przejazd trasy. Opis trasy musi uwzględniać przepisy ruchu drogowego.

Podstawową zasadą pokonywania trasy rajdu, jest wykonywanie kolejnych poleceń występujących w itinererze.

Itinerer - jest to opis trasy przejazdu.

Mapa podstawowa - jest to mapa terenu, po którym przebiega trasa przejazdu, z zaznaczonymi na niej jawnymi punktami. Mapę podstawową dostarcza organizator.

Mapa jest to mapa terenu, po którym przebiega trasa przejazdu.

Skrzyżowanie - jest to jakiekolwiek przecięcie dróg bez względu na ich nawierzchnie i charakter (utwardzone, gruntowe, szutrowe).

Constans - jest to stały element opisu trasy, który w momencie wystąpienia w terenie lub na mapie, traktowany jest jak drogowy znak nakazu. Jest on elementem wydzielonym graficznie.

Jeżeli constans dotyczy przejazdu po mapie, należy go uwzględnić podczas planowania przejazdu, nie uwzględniamy go podczas jazdy z natury (rys.1).

Jeżeli constans dotyczy przejazdu z natury, uwzględniamy go także w trakcie pokonywania trasy wg mapy (rys.2).

Ważne! Constans wykonujemy i natychmiast po zaplanowaniu (nowego) przejazdu zapominamy o tym constansie.

2          GRAFICZNE OZNACZENIA STOSOWANE W ITINERERACH

2.1       Droga - oznaczana jest, w itinererach z natury, linią ciągłą, bez względu na jej nawierzchnię.

2.3       Grafika poleceń w naturze i na mapie:

  - sytuacja drogowa występująca na mapie (rys.3)

  - sytuacja drogowa występująca w naturze (rys.4)

  - z sytuacji drogowej, występującej w naturze, jedź w naturze, do sytuacji występującej na mapie (rys.5)

- z sytuacji drogowej, występującej na mapie, jedź w naturze, do sytuacji występującej na mapie (rys.6)

  - z sytuacji drogowej, występującej na mapie, jedź w naturze, do sytuacji występującej w naturze (rys.7)

  - z sytuacji drogowej, występującej w naturze, jedź w naturze, do sytuacji występującej w naturze (rys.8)

   - z sytuacji drogowej, występującej na mapie, jedź wg mapy, do sytuacji występującej na mapie (rys.9)

   - z sytuacji drogowej, występującej w naturze, jedź wg mapy, do sytuacji występującej na mapie (rys.10)

2.4       Oznaczenie punktów:

  - Punkty oznaczone liczbami jedno lub dwucyfrowymi. Przejazd przez taki punkt po mapie jest zakazany, chyba że opis trasy nakazuje przejazd przez ten punkt.

  - Punkty oznaczone liczbami od 100 do 999. Przejazd przez taki punkt jest dozwolony, nawet gdy nie występuje on w opisie trasy.

3          UPORZĄDKOWANIE ITINERERA

- Kratki itinerera muszą być uporządkowane zawsze od strony lewej do prawej oraz od góry do dołu.

4          ZASADY NIEPISYWANIA ELEMENTÓW TRASY PRZEJAZDU W ITINERERACH Z NATURY

4.1       Skrzyżowanie nieopisane należy przejeżdżać:

  - prosto na nieopisanych skrzyżowaniach

- zgodnie z dyspozycją znaku nakazu lub zakazu, narzucającym na skrzyżowaniu jeden kierunek jazdy.

4.2       Jeżeli dalsza jazda do przodu jest niemożliwa, należy po dojechaniu do końca drogi zawrócić i kontynuować jazdę wg poleceń itinerera.

5          ZASADY SKRÓTOWEGO OPISYWANIA ELEMENTÓW TRASY W ITINERERACH Z NATURY

5.1       Wielokrotne wykonanie manewru tego samego typu

Jeżeli przejazd ma być powtarzany kolejno wg tego samego opisu, wówczas należy podać informację, ile razy należy dany manewr wykonać, np.: 2x (rys.14)

5.2       Wykonanie manewru na określonym elemencie opisu

Jeżeli manewr wskazany w opisie ma być wykonywany po wielokrotnym wystąpieniu takiego elementu, należy podać informację, na którym elemencie opisu ma on zostać wykonany, np.: na 2 (rys.15)

6          RODZAJE OPISÓW TRASY

6.1       Itinerer z natury

Opis taki przedstawia się w formie połączonych ze sobą kratek (rys.16).

Przy lokalizowaniu skrzyżowania uwzględnia się najbliższe skrzyżowanie, na którym opisany manewr jest możliwy do wykonania. Mają zastosowanie uwagi zawarte w punkcie 4 i 5.

6.1.1    Itinerer strzałkowy

W opisie strzałkowym znak graficzny jest dokładnym odwzorowaniem rzeczywistego skrzyżowania. Kierunek najazdu na skrzyżowanie odpowiada kierunkowi pionowemu z dołu do góry (rys.17 i 18).

Schemat musi odzwierciedlać:

  - kształt skrzyżowania,

  - kształt i położenie ewentualnych wysepek,

  - kierunek wyjazdu oznaczony strzałką.

6.1.4    Itinerer azymutowy

Jest to taki opis trasy przejazdu, który wskazuje za pomocą liczby wartość azymutu, pod jakim należy wyjechać z określonego punktu. Azymut przedstawiamy przez podanie jego wartości, poprzedzonej symbolem Az. Jeżeli narysowany jest kształt skrzyżowania, azymut określa kierunek wyjazdu z podanego typu skrzyżowania (rys.22)

Dopuszcza się podanie azymutu bez wyrysowania kształtu skrzyżowania lub podanie liter zwyczajowo określających azymut N, S, E, W (rys.23).

6.3       Itinerer opisowy

Jest to taki opis przejazdu, w którym trasa jest jednoznacznie przedstawiona słowami.

6.4       Itinerery uproszczone

Dozwolone jest stosowanie opisu uproszczonego itinerera kątowego w postaci liter "P" lub "L" lub strzałek poziomych skierowanych w prawo lub w lewo. Taki opis oznacza skręt w drogę tworzącą najbardziej ostry kąt w prawo lub lewo od kierunku najazdu (rys.37). Nie wolno opisywać literami P i L jazdy do przodu (D0) lub zawracania (D180). Ta zasada dotyczy również itinererów ze znakami drogowymi.

6.5       Itinerery topograficzne

Jest to opis trasy przejazdu z wykorzystaniem dostarczonych przez organizatora materiałów topograficznych. Należą do nich: mapy, plany, szkice lub każdy wyrysowany zbiór dwóch i więcej skrzyżowań, połączonych siatką wybranych dróg przejazdu, zawierający punkty i strzałki kierunkowe naniesione przez organizatora.

Do wszystkich rodzajów elementów topograficznych stosuje się te same zasady:

  - materiał topograficzny jest zorientowany magnetycznie,

  - materiał topograficzny zawiera skalę,

  - materiał topograficzny może zawierać całą trasę na jednym rysunku lub być podzielony na fragmenty,

  - obowiązuje bezwzględna zasada, że przejazd do wskazanego punktu musi odbywać się najkrótszą drogą wynikającą z materiałów i nie może przebiegać przez inny naniesiony punkt (wyjątek punkty o kodach 100 – 999).

  - punkty naniesione przez organizatora są punktami stałymi i obowiązują podczas przejazdu po danym materiale topograficznym.

  - przy wyznaczaniu najkrótszej drogi przejazdu należy uwzględnić naniesione przez organizatora strzałki kierunkowe, punkty, ich detale i constanse mapowe,

  - przy wyznaczaniu najkrótszej drogi przejazdu nie dopuszcza się zawracania "w miejscu", na skrzyżowaniach i w "ślepych" ulicach.

Strzałki kierunkowe (rys.38):

  - strzałka kierunkowa biegnąca wzdłuż odcinka pomiędzy skrzyżowaniami określa dozwolony kierunek jazdy na tym odcinku,

  - strzałka kierunkowa biegnąca przez skrzyżowanie, nakazuje wykonanie na tym skrzyżowaniu manewru zadanego kierunkiem strzałki, lecz tylko w tym momencie, gdy najazd następuje zgodnie z kierunkiem jej przebiegu,

  - strzałka kierunkowa może dotyczyć tylko jednego skrzyżowania,

  - wjazdowa strzałka kierunkowa na element topograficzny określa obowiązkowy kierunek wjazdu na jego pierwsze skrzyżowanie,

  - wyjazdowa strzałka kierunkowa z elementu topograficznego określa obowiązkowy kierunek wyjazdu z jego ostatniego skrzyżowania,

  - długość narysowanego odcinka pomiędzy skrzyżowaniem a strzałką wyjazdową lub wjazdową nie podlega pomiarowi. Odcinek ten może służyć jedynie do pokazania charakteru skrzyżowania.

Objaśnienie:

a: droga jest jednokierunkowa od skrzyżowania 2 do 3; b: droga jest jednokierunkowa od skrzyżowania 4 do 1; c: niedopuszczalne oznaczenie manewru; d: wyjazdowa strzałka kierunkowa; e: wjazdowa strzałka kierunkowa; f: nakaz skrętu na skrzyżowaniu 5 najeżdżając od 2; g: nakaz jazdy na skrzyżowaniu najeżdżając od 5 (na górze rysunku od 2); h: niedopuszczalne oznaczenie manewru (brak skrzyżowania)

Detal punktu:

  - przedstawia najbliższą okolicę skrzyżowania (punktu), w powiększeniu – może być podana skala,

  - zawiera wszystkie informacje z mapy podstawowej i dodatkowej oraz uwzględnia występujące w naturze wszystkie drogi,

  - rysunek drogi na detalu nie może kończyć się na skrzyżowaniu, które nie jest na nim zaznaczone,

  - obszar detalu to okrąg o maksymalnej średnicy 200m,

  - na detalu nie dopuszcza się umieszczania strzałki wjazdowej i wyjazdowej,

  - detal powinien być zorientowany magnetycznie.

6.5.1    Przejazd wg opisów topograficznych

Opis taki przedstawia się w formie rozsuniętych kratek połączonych odcinkiem poziomym. Może on występować tylko przy przejeździe między dwoma elementami na materiale topograficznym.

 Jeżeli dojazd do punktu lub wyjazd z niego ma nastąpić z jednoznacznie określonego kierunku, to wyrysowane w kratce itinerera strzałki określają kierunek magnetyczny dojazdu lub wyjazdu z punktu. Dopuszcza się opis dojazdu lub wyjazdu z punktu z uwzględnieniem wartości azymutu wpisanego w kratkę itinerera. W takim przypadku strzałka nie musi być wrysowana precyzyjnie, zgodnie z podanym azymutem (rys.40).

 Przy wytyczaniu najkrótszej drogi przejazdu nie należy pamiętać o występujących, napotkanych w naturze ograniczeniach ruchu drogowego. W miejscu napotkanego na trasie przejazdu ograniczenia ruchu drogowego, uniemożliwiającego kontynuowanie wytyczonej uprzednio trasy należy zaplanować nową, najkrótszą trasę przejazdu do zadanego punktu z uwzględnieniem tego ograniczenia (rys.41).

Objaśnienie:

Taki opis można wykorzystać przy opisywaniu manewrów w terenie przedstawionym na planie "a". Dla planu "b" opis jest nieprawidłowy, gdyż "constans", znak "nakaz skrętu w lewo", oraz zasada, że nie obowiązuje zapamiętywanie występujących, napotkanych ograniczeń ruchu drogowego, powodują "zapętlenie" się trasy przy wytyczaniu najkrótszej drogi przejazdu.

Uwaga!  Jeśli polecenie „jedź z natury” lub constans powoduje wyjazd poza drogę na mapie, to po wykonaniu polecenia należy jadąc prosto dojechać do drogi na mapie i planować dalszą trasę przejazdu od tego miejsca.

6.5.2    Ślepe mapy (SM)

Są to graficzne odwzorowania trasy przejazdu. Mogą być kreślone z zaznaczeniem wszystkich skrzyżowań lub bez nich. Ślepa mapa musi zawierać:

  - zorientowanie względem północy,

  - skalę oraz jeżeli to jest konieczne, dodatkowo przynajmniej jeden z elementów:

          - strzałkę oznaczającą kierunek wjazdu,

          - strzałkę oznaczającą kierunek przejazdu,

          - strzałkę oznaczającą kierunek wyjazdu.

Ślepa mapa musi zaczynać się i kończyć na skrzyżowaniach lub na innych, charakterystycznych elementach trasy.

Jeśli początek SM znajduje się na skrzyżowaniu, to zawsze na najbliższym od ostatniego zapisu w itinererze, na którym możliwy jest do wykonania zadany manewr, uwzględniając zasadę jazdy do przodu. Jeśli na skrzyżowaniu z ostatniego opisu w itinererze nie podano kierunku wyjazdu, to początek SM znajduje się na tym skrzyżowaniu lub na najbliższym, na którym jest możliwe wykonanie zadanego manewru. SM nie może zaczynać się na skrzyżowaniu o jednoznacznym wyjeździe (rys.42).

7          UWAGI KOŃCOWE

7.1       W kratce itinerera może być tylko jeden element opisu trasy.

7.2              Znak !!! (wykrzykniki) oznacza: zachować podczas przejazdu zwiększoną ostrożność.

7.3              Jeżeli w itinererze występuje strzałka półkolista tzw. "zegar" (rys.49), to taki opis oznacza kierunek objazdu wszystkich występujących na materiałach topograficznych: pętli, placyków, objazdów, które tworzą proste zależności geometryczne (np: prostokąt, okrąg, trójkąt itp.) dających się objechać w obu kierunkach.

7.4              Dopuszcza się niepodawanie kierunku magnetycznego. Wówczas kierunek północy wyznaczony jest prostą biegnąca od dołu do góry i równoległą do pionowego boku kratki (kartki) itinerera.

Uwaga! Na drogach utwardzonych obowiązują wszystkie zasady ruchu drogowego; nie dotyczą nas zakazy wjazdu do lasu, szlabany itp.

Z punktu widzenia uczestnika cała trasa jest jedną LOP-ką.  Punkty kontrolne (Punkty Kontroli  Przejazdu - PKP) występują po prawej stronie drogi, którą jedziemy. PKP umieszczony po prawej stronie drogi równoległej do tej, którą jedziemy, nie jest – nawet w kilkumetrowej odległości od nas – PKP-em.

Polecenie „zawróć” umieszczone na PKP należy traktować jako polecenie organizatora.

Punktacja: brak prawidłowego PKP   30 pkt karnych

                 „fałszywy” PKP              10 pkt karnych